Βασιλικά

I

Δύο τοποθεσίες στον ελληνικό χώρο που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821.

1. Τοποθεσία της Κορινθίας. Εκεί, τον Σεπτέμβριο του 1821, στρατοπέδευσε ο Δημήτριος Υψηλάντης για να παρακολουθεί τον Ισθμό και να βοηθήσει στην πολιορκία του Ακροκόρινθου. Τον Αύγουστο του 1822, μετά την καταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια, ο Κολοκοτρώνης έστειλε στα Β. προφυλακή τον γιο του Γενναίο και τον Αγγελή Γάτσο με τα σώματά τους (για να μην προχωρήσουν τα υπολείμματα της στρατιάς του Δράμαλη στην Πάτρα). Οι ολιγάριθμοι αυτοί Έλληνες κράτησαν τον όγκο των Τούρκων έως τη στιγμή που έφτασαν απεσταλμένοι από τον Κολοκοτρώνη, ο Πλαπούτας, ο Π. Γιατράκος και οι Πετιμεζαίοι και ανάγκασαν τους Τούρκους να γυρίσουν στην Κόρινθο. Οι Τούρκοι, για δεύτερη φορά, προχώρησαν στα Β., όπου φαινομενικά υποχώρησαν, ενώ στην πραγματικότητα κρύφτηκαν στα αμπέλια. Όταν οι Τούρκοι επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά, οι Έλληνες τράπηκαν σε φυγή και ο Πετιμεζάς (προσπαθώντας να τους συγκρατήσει) σκοτώθηκε μαζί με τον γιο του Σωτηράκη. Ο Γενναίος πάντως κατάφερε πάλι να κερδίσει χρόνο μέχρι να φτάσουν ενισχύσεις, οπότε οι Τούρκοι ξαναγύρισαν στην Κόρινθο. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν πολλοί Έλληνες καθώς και 250 Τούρκοι.

2. Τοποθεσία στην επαρχία Λοκρίδος. Τον Αύγουστο του 1821 οι Έλληνες απέκρουσαν το σώμα του Μπεϊράν πασά, που είχε φτάσει από τη Μακεδονία στη Λαμία για να προχωρήσει από εκεί στα Β. Ο Γιάννης Δυοβουνιώτης ειδοποίησε τότε τους οπλαρχηγούς της περιοχής να πάνε με τα σώματά τους και να στρατοπεδεύσουν στα Β. Οι Έλληνες, κρυμμένοι στο πυκνό δάσος, αιφνιδίασαν τους πρώτους 2.000 Τούρκους που έστειλε δοκιμαστικά ο Μπεϊράν. Σε δύο ημέρες έστειλε άλλους 6.000, οπότε δόθηκε σκληρή μάχη. Οι Τούρκοι, περισσότεροι και με κανόνια, πίεζαν τους Έλληνες, αλλά ο Γκούρας τους κύκλωσε επιδέξια και οι Τούρκοι υποχώρησαν με πολλές απώλειες. Οι Έλληνες έχασαν μόνο 10 άντρες.

Η μάχη των Βασιλικών της Κορινθίας, όπως τη ζωγράφισε ο λαϊκός ζωγράφος Παναγιώτης Ζωγράφου, με εντολή του στρατηγού Μακρυγιάννη. Η ζωγραφική του Παναγιώτη Ζωγράφου, με την αφαίρεση και τη συμβατικότητα των λεπτομερειών, συγκροτεί έναν εξαίρετο λαϊκό εμπρεσιονισμό, με όλα τα χαρακτηριστικά της λαϊκής τέχνης.

II

Ονομασία επτά οικισμών.

1. Κωμόπολη (υψόμ. 75 μ., 4.163 κάτ.) του νομού Θεσσαλονίκης. Αποτελεί έδρα του δήμου Βασιλικών.

2. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 80 μ., 13 κάτ.) της Κέρκυρας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Θιναλίου του νομού Κερκύρας.

3. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 90 μ., 219 κάτ.) της Κέρκυρας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Παρελίων του νομού Κερκύρας.

4. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 140 μ., 313 κάτ.) του νομού Φθιώτιδος. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Υπάτης.

5. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 150 μ., 69 κάτ.) στην πρώην επαρχία Λιβαδειάς του νομού Βοιωτίας. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Χαιρωνείας.

6. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 80 μ., 551 κάτ.) της Εύβοιας. Βρίσκεται εσωτερικά του όρμου Ιστιαίας. Υπάγεται διοκητικά στον δήμο Αρτεμισίου.

7. Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 240 μ., 557 κάτ.) της Λέσβου. Βρίσκεται κοντά στον κόλπο της Καλλονής. Υπάγεται διοικητικά στον δήμο Πολιχνίτου. Στο επίνειο Αχλαδερή των Β., βρισκόταν η αρχαία πόλη Πύρρα, που καταστράφηκε το 231 από σεισμό. Ένα τμήμα της καταποντίστηκε στον κόλπο της Καλλονής, όπου διακρίνονται ακόμα ίχνη κτισμάτων.

III

Μεγάλη συλλογή νόμων, που έγινε την εποχή του Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού (886-912), από επιτροπή νομομαθών με βάση την προπαρασκευαστική εργασία του Βασιλείου του Α’ (867-886) με την «ανακάθαρση των παλαιών νόμων». Η συλλογή αυτή, που θεωρείται το σπουδαιότερο νομοθετικό μνημείο μετά το Corpus Juris Civilis του Ιουστινιανού, αποτελείται από εξήντα βιβλία, έχει συνταχθεί στα ελληνικά και βασίζεται κυρίως στο νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού –από το οποίο όμως έχουν αφαιρεθεί τα στοιχεία που στο μεταξύ αχρηστεύτηκαν από τον χρόνο– ενώ συγχρόνως χρησιμοποιεί ως πηγές και μεταγενέστερους νόμους και νομικές εργασίες. Τα Β., πολύ πιο εύχρηστα από το Corpus του Ιουστινιανού, παραμέρισαν τη χρήση του τελευταίου και έγιναν το κύριο νομοθετικό έργο στο οποίο βασίστηκαν οι μεταγενέστεροι.